Interview
Maaike Tindemans
Tekst:
Maaike Tindemans
Verwachte leestijd: 2 min

IFV-onderzoeker: 'Vuurwerkverbod leverde gezondheidswinst op'

De jaarwisseling van 2020-2021 was bijzonder vanwege de coronamaatregelen én het vuurwerkverbod. Veiligheidsregio's, politie en gemeentes wisten niet goed wat ze konden verwachten. Hoe hebben zij zich voorbereid? En hoe kijken ze hierop terug?

Dit zijn de vragen die centraal stonden in het IFV-onderzoek ‘Jaarwisseling 2020-2021: anders dan anders'. Emily Berger, IFV-onderzoeker van het lectoraat Crisisbeheersing, ondervroeg samen met haar collega’s zes veiligheidsregio’s en gemeenten verspreid over het land, de landelijke politie en enkele burgemeesters.

“Zij vonden het vooraf moeilijk om in te schatten hoe deze jaarwisseling zou verlopen", vertelt ze. “Ze hielden rekening met het ergste, omdat de mensen de coronaregels zat waren én ze zich ook nog eens aan het vuurwerkverbod moesten houden. Normaal gesproken zijn feesten en evenementen een goede manier om onrust te voorkomen. Ook die waren dit jaar niet mogelijk. Aan de andere kant hadden de verschillende partijen ook het gevoel dat het wel eens mee kon vallen.”

Hoe hebben de partijen zich voorbereid?
“De politie, gemeenten en veiligheidsregio’s begonnen al vroeg met de voorbereiding, vaak al eerder dan de voorgaande jaren. De basis van de voorbereiding lag in de plannen en werkwijzen die al jaren werden gebruikt en aangepast. Dit jaar werden er nog meer inspanningen geleverd dan gewoonlijk in de voorbereiding, waarbij de partijen extra alert waren op het ongewisse verloop van de jaarwisseling.

Normaal gesproken zijn feesten en evenementen een goede manier om onrust te voorkomen

Er werden verschillende scenario's gemaakt, waaronder het worstcasescenario. Dit betekende bijvoorbeeld dat er extra paraatheid was van de politie. Ook werden de mogelijkheden bekeken om eventueel te schuiven met politiecapaciteit. De meeste veiligheidsregio's stelden multidisciplinaire teams samen om de ontwikkelingen goed te kunnen volgen, bijvoorbeeld met een Regionaal Operationeel Team (ROT). De samenwerking was meer multidisciplinair dan normaal.”

Wat waren de belangrijkste prioriteiten?
“In de eerste plaats de veiligheid van hulpverleners en burgers. In de tweede plaats de openbare orde. En in de derde plaats het handhaven van het vuurwerkverbod en de coronamaatregelen.”

Hoe keken de verschillende partijen in januari terug op de jaarwisseling?
“Met gemengde gevoelens. De ergste verwachtingen waren geen werkelijkheid geworden. Maar het aantal incidenten was wel toegenomen. Er was een verschuiving zichtbaar. Het aantal meldingen van vernieling en geweld was afgenomen. En er waren meer meldingen van overlast en branden.

'De schade was minder groot'

Het positieve van deze jaarwisseling is dat de schade minder groot was. En de gezondheidsschade was spectaculair lager dan andere jaren, vanwege het vuurwerkverbod.”

En de gevreesde rellen bleven dus uit
"Ja, maar in januari kwamen er alsnog rellen na het instellen van de avondklok. Dus het ventiel moest wel degelijk een keer los. Alleen is dit niet gebeurd met de jaarwisseling maar daarna.”

Hoe is de multidisciplinaire samenwerking gegaan?
“Goed. Door de multidisciplinaire samenwerking hadden partijen een betere informatiepositie en konden zij sneller schakelen.”

Kun je daarmee stellen dat het vuurwerkverbod een succes is geweest?
“De doorslaggevende reden om voor deze jaarwisseling een vuurwerkverbod in te voeren, was om de druk op de zorg te verlagen. Vanuit dat oogpunt is het verbod zeker een succes geweest. Ook verliep deze jaarwisseling op het gebied van openbare orde beter dan vijf of tien jaar geleden voor mogelijk werd gehouden. Wij denken dat naast het vuurwerkverbod ook de lockdown hieraan heeft bijgedragen.”

Is dit een goed moment om een algeheel vuurwerkverbod in te stellen ook voor de komende jaren?
“Zeker. Daarbij moeten we er wel rekening mee houden dat het draagvlak dit jaar groot was vanwege corona. Volgend jaar is dat draagvlak waarschijnlijk minder groot. Daarom is ons advies om bij een volgend vuurwerkverbod in te zetten op feesten en evenementen. De praktijk heeft laten zien dat dit een goede manier is om rellen te voorkomen.

'Volgend jaar is het draagvlak waarschijnlijk minder groot'

Ook moet er bij een eventueel vuurwerkverbod fors ingezet blijven worden op de opsporing van illegaal vuurwerk. Dit jaar is er namelijk meer illegaal vuurwerk in beslag genomen dan andere jaren.

En we hebben gezien dat de regionale verschillen groot zijn. In de noordelijke provincies zijn de effecten van een vuurwerkverbod anders dan in de randstad. Daarom verwachten we dat er bij een landelijk vuurwerkverbod een rol weggelegd is voor gemeenten en veiligheidsregio's.”

24 maart 2021