CRM: ‘Ik wilde er een praktisch boek van maken’

Hoe werk je in crisissituaties op een goede, effectieve manier met elkaar samen? Dit kan met de methode CRM. In het boek Crew Resource Management staat omschreven hoe de methode werkt en hoe je het kunt toepassen in de praktijk. Een interview met de auteur Tom Bijlsma.

Het boek begint met het grootste vliegtuigongeluk ooit. In 1977 botsen twee vliegtuigen op elkaar omdat er slecht is samengewerkt in de cockpit. De piloot wil gaan opstijgen, terwijl er geen toestemming is gegeven door de verkeerstoren. Zijn co-piloot waarschuwt hem. Even lijkt het alsof de piloot luistert en de start onderbreekt. Dan besluit hij om toch door te zetten en botst op de startbaan op een ander toestel. 583 mensen hebben dit ongeluk niet overleefd.

Assertief
“Dit ongeluk is het begin geweest van CRM", vertelt Tom Bijlsma, auteur van het boek Crew Resource Management en universitair docent aan de Faculteit Militaire Wetenschappen aan de Nederlandse Defensie Academie.

“De botsing wordt namelijk veroorzaakt door menselijk falen. Na dit ongeluk zijn KLM en andere luchtvaartmaatschappijen de dieperliggende oorzaak van vliegtuigongelukken beter gaan analyseren. Ze hebben een methode ontwikkeld waarmee teams die onder hoge druk staan beter functioneren. Dit is CRM gaan heten. Een belangrijk onderdeel van CRM is dat leidinggevenden open staan voor de kritiek en feedback van hun teamleden en dat medewerkers assertief genoeg zijn om zich uit te spreken, als ze zien dat er iets fout gaat.”

Hoe kwam je zelf voor het eerst in aanraking met CRM?
“Dat was in 2009 na mijn promotieonderzoek. Ik deed onderzoek naar de vraag waarom het ene team bij Defensie sneller en beter is dan het andere. Mijn conclusie was dat dit alles te maken had met teamleren. Om beter te worden moet je niet alleen als individu maar ook als team leren.

Ik presenteerde mijn onderzoek onder andere aan het Koninklijk Instituut voor de Marine (KIM). Zij vertelden mij dat mijn bevindingen veel raakvlakken hadden met CRM. Bij de Zeedienst van de marine werkten ze al jaren met CRM. Zij hadden al een aantal cursussen op dat gebied.

Toen ben ik me er meer in gaan verdiepen en hebben we besloten om het trainingsaanbod van CRM verder uit te bouwen. Daardoor ging het nog meer leven bij de marine en schoven bijvoorbeeld ook de kustwacht en de veiligheidsregio Noord-Holland Noord aan.

Door samen te werken met het IFV, de Politie Academie, de faculteit en het KIM hebben we verschillende symposia georganiseerd en CRM-trainingen ontworpen en verzorgd. Dit kwam mede tot stand omdat daar vraag naar was vanuit de crisisorganisaties binnen de bv Nederland en de vitale organisaties.”

Waarom had je het gevoel dat CRM een waardevolle methode is voor Defensie en voor crisisorganisaties daarbuiten?
“Omdat bij Defensie alles draait om het werken in teams. Dat is ook logisch, want in een oorlog ben je niks in je uppie. Je kunt niet 24/7 paraat zijn, omdat je dan omvalt van de slaap. Je hebt elkaar nodig om een oorlog te overleven.

Ik merkte dat daar bij de andere kolommen minder goed over nagedacht was. Als een crisis langer aanhoudt, moet je elkaar aflossen. En bij een complexe crisis moet je multidisciplinair met elkaar samenwerken. Hoe zorg je er dan voor dat je nog als een team met elkaar samenwerkt?

Ook binnen Defensie is en blijft teamleren belangrijk. Militairen krijgen elke 3 jaar een andere functie. Dat betekent dat elk jaar een derde van je team vernieuwd is. Hoe zorg je er dan voor dat alle neuzen dezelfde kant op blijven staan? Ook daar kan CRM een bijdrage aan leveren.”

En wat kan CRM dan bijdragen?
“Het is een kapstok waarmee je de effectiviteit van je team kunt verhogen. Het helpt je om op groepsniveau te analyseren wat er gebeurt. Wat gaat er goed? Wat kan er beter? Zo leert het je om als team sterker te worden.”

In 2015 heb je besloten om een boek te schrijven. Waarom?
“Omdat daar vraag naar was. Na een seminar kregen we vaak de vraag: hebben jullie ook iets op papier staan? Dat hadden we niet. Daarom zijn we eerst artikelen gaan schrijven in bladen, bijvoorbeeld in het toenmalige Magazine Nationale Veiligheid en Crisisbeheersing. Daaruit kwam al snel de vraag: waarom schrijf ik geen boek?”

Wat vond je belangrijk bij het schrijven van het boek?
“Dat ik het helemaal op mijn eigen manier kon doen. Daarom heb ik het in mijn eigen tijd geschreven, zodat het los stond van de Nederlandse Defensie Academie. Het is dus vooral geschreven op mijn vrije dagen, in de weekenden, 's nachts en tijdens mijn vakanties in Frankrijk en Italië.”

Wat vond je inhoudelijk belangrijk?
“Dat het geen saai wetenschappelijk boek zou worden. Natuurlijk is de methode wetenschappelijk goed onderbouwd. Maar ik wilde er ook een pragmatisch boek van maken waar mensen morgen mee aan de slag kunnen. Dat heb ik bijvoorbeeld gedaan door mensen uit de praktijk te interviewen en hun voorbeelden in het boek op te nemen.”

En voor wie is het nuttig om dit boek te lezen?
“Voor iedereen die met CRM aan de slag gaat. Dus niet alleen leiders en coaches, maar ook voor de teamleden zelf. Ieder teamlid heeft een verantwoordelijkheid voor het goed functioneren van het team. CRM helpt daarbij.”

Nieuwsgierig hoe je CRM het beste kunt invoeren in jouw organisatie? Lees dan ook deel 2 waarin Tom uitlegt waar je op moet letten en wat de belangrijkste valkuilen zijn.