BHV Amphia Ziekenhuis: ‘Alle medewerkers zijn opgeleid als ontruimer’

De passie spat er vanaf, als je Jurgen Rompa hoort vertellen over de BHV-structuur van het Amphia Ziekenhuis in Breda. Hij heeft ervoor gezorgd dat alle aanwezige BHV’ers gemakkelijk oproepbaar zijn. En alle medewerkers van het ziekenhuis zijn opgeleid als ontruimer. Wat vond hij belangrijk in het opzetten van de BHV-structuur? En wat zijn voor hem de belangrijkste ontwikkelingen voor de toekomst?

In de 8 jaar dat Jurgen Rompa BHV-coördinator is voor het Amphia Ziekenhuis in Breda, is er nog nooit een brand geweest. “Maar het kan ons wel overkomen", zegt hij tijdens het interview. In een handomdraai laat hij een overzicht zien van alle Nederlandse ziekenhuizen die het afgelopen jaar wel een brand hebben gehad. “En daarom is het belangrijk om goed voorbereid te zijn.”

Kun je allereerst iets vertellen over je achtergrond? Hoe ben je BHV-coördinator geworden?
“Ik ben 14 jaar geleden bij Amphia begonnen als teammanager catering. Via allerlei andere functies, zoals afdelingshoofd Telefonie, ben ik 8 jaar geleden gestart als BHV-coördinator. Die functie paste goed bij mij, omdat ik houd van nieuwe uitdagingen.

In het begin had ik zelf nog weinig kennis over BHV en werkte ik veel met sparringpartners. Door de jaren heen heb ik verschillende trainingen en opleidingen gevolgd, zoals brandpreventiedeskundige 1 en 2. Daardoor heb ik nu ook zelf veel inhoudelijke kennis in huis.”

Wat trof je aan toen je 8 jaar geleden als BHV-coördinator startte?
“Allemaal puzzelstukjes. Op onderdelen was de BHV-organisatie goed geregeld. Maar het was nog geen sluitend geheel. Om een voorbeeld te geven: Amphia had 550 geschoolde BHV’ers. Zij zaten overal en nergens. Ik wist niet welke diensten zij draaiden en of er altijd voldoende BHV’ers aanwezig waren. Ik wilde graag weten: welke BHV’ers zijn er in huis? En hoe kan ik hen bereiken?”

Hoe heb je dit opgelost?
“Ik ben op zoek gegaan naar een oplossing. Zo kwam ik in contact met de ondernemers Ingmar Vroege en Gertjan Leemans. Zij hadden veel expertise over het bouwen van app's. Al pratende kwamen we tot een goede workflow en zo hebben we samenwerking de BHV-app Safeguard ontwikkeld.

Safeguard wordt inmiddels door meer dan 200 organisaties gebruikt. De ontwikkelaars krijgen nu dus input van veel verschillende kanten. Maar de eerste ideeën zijn dus hier ontstaan.”

Wat bijzonder. Wat heeft Safeguard jou gebracht?
“Overzicht. Ik weet nu precies hoeveel BHV’ers er in huis zijn, waar ze zich bevinden en ik kan hen bereiken. Ons ziekenhuis bestaat uit vier nieuwe torens die aansluiten op het bestaande gebouw waar ook zorg wordt verleend. Alle BHV’ers (First Responders) hebben de Safeguard-app op hun telefoon. In het Safeguard-systeem kan ik per toren precies zien welke BHV’ers (First Responders) er aanwezig zijn.

Bij een incident worden eerst de BHV’ers (First Responders) uit de betreffende toren opgeroepen. Zijn er meer BHV’ers nodig? Dan schalen we op en worden ook de BHV’er uit de andere torens opgeroepen. Ik kan dus alle BHV’ers oproepen die in het ziekenhuis aanwezig zijn. Daardoor heb ik veel minder BHV’er nodig dan voorheen. We zijn dan ook van 550 geschoolde BHV’ers teruggegaan naar 37.”

Je hebt dus het aantal BHV’er teruggebracht. Tegelijkertijd heb je het aantal geschoolde ontruimers juist uitgebreid. Waarom heb je daarvoor gekozen?
“Dat klopt. Alle medewerkers van Amphia zijn geschoold als ontruimer. De medewerkers die een bedgebonden functie hebben oefenen jaarlijks, de medewerkers van de poli eens in de twee jaar en de medewerkers met een kantoorbaan eens in de drie jaar.

Ik heb daarvoor gekozen omdat je tijdens een ontruiming de kennis van de medewerkers nodig hebt. Ik heb wel eens meegedaan aan een oefening op de dialyse-afdeling. Ik was een van de ontruimers en de verpleegkundigen speelden de patiënten.

Tijdens de oefening trok ik de slangetjes van de patiënten los en bracht hen naar buiten. Eenmaal buiten vertelden de verpleegkundigen mij dat de patiënt overleden was. Ik had die slangetjes dus nooit zomaar los mogen trekken. Dat heeft me wel aan het denken gezet. Je kunt als BHV’er niet zomaar een ziekenhuis ontruimen. Je hebt daar de kennis van de medewerkers voor nodig.”

Hoe oefenen de medewerkers een ontruiming?
“We hebben altijd de luxe gehad dat we gebruik konden maken van leegstaande ruimtes. Daardoor kon ik een oefening heel realistisch maken. Ik kon de ruimtes volzetten met rook en de deuren warm maken. Tijdens de oefening triggerde ik de deelnemers om de 'verkeerde' keuzes te maken. Ik liet bijvoorbeeld het geluid van een huilende baby aan de andere kant van de deur horen.

Zorgverleners hebben de neiging om anderen te helpen. Daarbij gaan ze gemakkelijk over hun eigen grenzen heen. Dat zie je ook tijdens zo'n oefening. Ze hebben de neiging om de brandwerende deur te openen en de baby te redden. Daardoor komt de rook ook in de andere ruimtes. Daarmee brengen ze zichzelf en anderen in gevaar.

Ik kan dat soort dingen vertellen tijdens een theorieles. Maar het komt pas echt binnen als mensen het zelf ervaren. Dan blijft het hen bij.”

Hoe gaan jullie deze oefeningen de komende tijd verder doorontwikkelen?
“We gaan met virtual reality werken. Het voordeel van virtual reality is dat je complete afdelingen helemaal kunt nabouwen. Daardoor kunnen we de procedures van de verschillende afdelingen nog beter oefenen.”

Geeft virtual reality wel dezelfde beleving als oefenen in echte ruimtes met echte rook?
“Ik heb gemerkt van wel. Dat komt omdat de verpleegafdelingen een-op-een zijn nagebouwd. Daardoor is alles herkenbaar. We hebben nu een paar pilots gedraaid en binnen een half uur zitten de deelnemers echt in de omgeving.

Virtual reality heeft bovendien veel voordelen. Je kunt terugkijken wat je deed. Daardoor kun je beter evalueren. Ook kun je de film als geheel terugkijken. Daardoor kun je ook zien wat anderen gedaan hebben en kun je het geheel beter overzien. Dat is een groot voordeel ten opzichte van oefeningen in real life, waarbij je alleen zicht hebt op je eigen deel.”

Hoe zorg je er zelf voor dat je scherp blijft en dat alle procedures en alle scenario's up-to-date blijven?
“Door continu te kijken wat er nog beter kan. In september is er bijvoorbeeld een brand geweest in een ziekenhuis in Gent. Een patiënt had brand gesticht in een isolatiekamer en is overleden. Wij hebben ook isolatiekamers in ons ziekenhuis, namelijk op onze gesloten afdeling. Na zo'n brand vraag ik me dan af: hoe handelen wij als zoiets bij ons gebeurt?

Daarom heb ik een tabletop-oefening gehouden samen met de brandweer van Breda. We hebben stap voor stap doorgenomen hoe de brandweer zo'n brand gaat blussen en wat wij kunnen doen. We kwamen tot de conclusie dat de bewoners van de afdeling het beste eerst op hun kamer kunnen blijven. Achter de brandwerende deur zijn zij namelijk veilig. De brandweer creëert vervolgens overdruk aan de ene kant van de gang. Zo blazen zij de rook door de gang naar buiten. Pas als de gangen vrij zijn van rook, kan de afdeling geëvacueerd worden. Zo'n table top-oefening geeft dus veel goede inzichten in elkaars rol.

Maar er zijn veel meer momenten waar je van kunt leren. We hebben dit jaar bijvoorbeeld een onechte melding gehad. Tijdens deze melding bleek dat de aanrijdroute van de brandweer niet klopte. De brandweer reed naar onze nieuwe spoedeisende hulp. De BHV’er stond hen bij de oude spoedeisende hulp bij het brandweerpaneel op te wachten. Dus ook dat soort kleine elementen, zoals een onechte melding, leveren weer leerpunten op.”

Je werkt nu 8 jaar als BHV-coördinator bij Amphia. Wanneer had je het gevoel dat je BHV echt naar een hoger niveau had gebracht?
“Toen de bewustwording op gang kwam. In het begin moest ik overal hard aan trekken en moest ik overal zelf achteraan. Op een gegeven moment merkte ik dat mensen mij uit zichzelf gingen benaderen. De afdelingen gingen het bijvoorbeeld melden als de brandblussers aan hun jaarlijkse controle toe waren. En ik kreeg meldingen vanuit de meldkamers over vluchtroutes die geblokkeerd waren. Ik merkte dat BHV tot leven was gekomen en dat mensen zelf gingen nadenken over verbeteringen.”

Dit artikel wordt waarschijnlijk ook door andere BHV-coördinatoren gelezen die BHV binnen hun organisatie naar een hoger plan willen tillen. Wat is het belangrijkste advies dat je hen zou willen geven?
“Zorg dat je de juiste mensen op de juiste plek hebt. Je kunt als organisatie BHV’ers aanwijzen. Maar je bereikt meer als mensen het zelf leuk vinden om BHV’er te worden en gemotiveerd zijn.

Ik heb zelf BHV’ers geworven door een campagne op te zetten. Ik heb bijvoorbeeld flyers op de tafels gelegd. We hebben de BHV’ers vervolgens benoemd. Ze hebben een aanstellingsbrief gekregen waarin staat wat er van hen verwacht wordt. We verwachten bijvoorbeeld van hen dat ze meedoen met oefeningen en dat ze tijdens een incident in actie komen. In die brief staat ook dat ze niet persoonlijk aansprakelijk zijn. Ze doen tijdens een incident wat ze kunnen. Als er toch iets verkeerd gaat, zijn zij daar niet voor aansprakelijk.

En zorg voor een goed BNO-plan. Je hebt een goed onderliggend plan nodig dat je daarna kunt uitbouwen. En tot slot: blijf continu verbeteren en open staan voor verandering. Ik heb nu bijvoorbeeld alle teamleiders gevraagd om een scenario te schrijven voor hun eigen afdeling. Ik ben benieuwd wat daar uitkomt. Misschien komen zij met scenario's waar ik zelf nooit aan gedacht had. Zo ben ik continu op zoek naar leerpunten waarmee ik de BHV-organisatie nog verder kan verbeteren.”