Leren van andere branches: ‘We mogen proactiever worden’

Wat kunnen we in de zorg leren van de crisisbeheersing in andere branches? Deze vraag legde ik voor aan Cornelie van Hunnik. Zij heeft een achtergrond als Veiligheidswetenschapper en werkt sinds 1,5 jaar in Meander Medisch Centrum.

Cornelie werkte 3 jaar in de haven van Antwerpen, voordat ze bij Meander begon. "Het grote verschil is dat je in een haven werkt met scenario’s die over het algemeen catastrofaler van omvang zijn”, vertelt ze. “Bij een grote ramp in een raffinaderij wordt er meteen een gedeelte van een gebouw weggevaagd met gevolgen voor mens, installatie, milieu en reputatie. In de zorg is dat minder waarschijnlijk.”

Hoe ben je 1,5 jaar geleden bij Meander gestart?
“Ik heb mijn eerste 100 dagen gebruikt om mij in de branche te verdiepen. Ik heb in kaart gebracht met wie ik allemaal een kopje koffie wilde drinken. Uiteindelijk waren dat 75 mensen. Denk aan collega’s uit Meander, mijn evenknieën van de ziekenhuizen uit de regio maar ook de mensen binnen de GHOR en het Traumazorgnetwerk. Ik vond het heel interessant om hun visie te horen en mijn visie met hen te delen.

Het viel me op dat de zorg vrij reactief op crises reageert. Ze kijken wat er op hen afkomt en proberen daar naar het beste vermogen op te reageren. Ik zou meer proactief de risico’s in kaart willen brengen om beter voorbereid te zijn op alles wat een zorginstelling anno 2020 kan overkomen.”

Welke kansen voor verbeteringen zie je bij Meander?
“Ik zie dat de focus nu vooral ligt op de fysische risico’s. Ik zou graag willen dat er meer aandacht komt voor de niet-fysische risico’s, zoals een beveiligingslek, een cyberaanval of fraude. Als er bijvoorbeeld op managementniveau iemand wordt beticht van fraude, wordt de operationele organisatie daar niet door geraakt. Maar dat soort crises kunnen wel voor veel schade zorgen. Als je daar niet over nadenkt, betekent dat dat je op den duur je organisatie wel kunt sluiten. Het nadenken over dat soort risico’s is mij met de paplepel ingegoten. Daar kunnen we in de zorg nog stappen in zetten.”

Welke stappen heb je zelf al gezet om de crisisbeheersing bij Meander te optimaliseren?
“Het viel me op dat er veel aparte plannen waren, bijvoorbeeld voor het OT, het CBT en de afdeling communicatie. Ik heb altijd geleerd om een crisisplan integraal en multidisciplinair aan te vliegen. Dus mijn eerste daad voor 2020 was het opstellen van een integraal crisisplan.”

Kun je een voorbeeld noemen van een element dat je graag beter wilt integreren?
“Cybersecurity. We hebben een CERT-team dat cybersecurity-incidenten afhandelt. Dit team had tot voor kort geen link met de rest van de crisisorganisatie. Ik wil dat zij meer een onderdeel worden van het geheel. Daarom wordt het CERT expliciet benoemd in het integraal crisisplan en staat er dit najaar een grote cybersecurity-oefening gepland.

In deze oefening gaan het CBT en het CERT samenwerken. Het bijzondere hieraan is dat het CBT bij een ‘normale’ crisis veel kennis heeft over het onderwerp. Bij een cybercrisis is het CBT veel afhankelijker van de inhoudsdeskundigen van het CERT. Ik ben benieuwd hoe die interactie zal zijn en welke lessen we daaruit leren.”

Wat hoop je uiteindelijk dat deze integrale aanpak oplevert?
“Het belangrijkste is dat de crisisorganisatie één geheel wordt. Dat heeft praktische voordelen. Je kunt bijvoorbeeld losse documenten samenvoegen en comprimeren. En je kunt met interne alarmfases gaan werken. De alarmfase bepaalt de grootte van de crisisorganisatie, zowel in mensen als in middelen. Zo weet je bijvoorbeeld meteen of je alleen een OT nodig hebt, of een OT en een CBT, of een CBT en een CERT. Maar het gaat verder dan dat. Het gaat er vooral om dat we als organisatie meer multidisciplinair met elkaar gaan samenwerken. Ook communicatie speelt daar bijvoorbeeld een belangrijke rol in. Zo hoop ik de crisisbeheersing samen naar een hoger niveau te tillen.”