IFV Verkeerplein: ‘We gaan nu de vruchten plukken’

Hoe kun je nog een crisis managen als het internet uitvalt? Om hierop voorbereid te zijn, hebben de veiligheidsregio’s en het IFV in 2018 een eigen ICT-infrastructuur opgezet, genaamd het Verkeersplein. “We hebben veel werk verricht achter de schermen", zegt Martijn van der Werff van het IFV. “Daar gaan we nu de vruchten van plukken.”

Neem een incident op het Museumplein in Amsterdam. De CoPI is ter plaatse om de crisis te managen. Vervolgens pakken alle omstanders hun telefoon om het incident te filmen en de video's te versturen via internet. Daardoor raakt het 4G-netwerk overbelast en valt de verbinding weg.

“En dat betekent dat wij dan ook geen 4G-netwerk meer hebben voor het managen van de crisis", zegt Jan de Wit van de Veiligheidsregio Amsterdam – Amstelland. “Daarom hebben we samen met de andere veiligheidsregio’s en het IFV geïnvesteerd in een eigen ICT-infrastructuur, ook wel Verkeersplein genoemd. Doordat ook onze satelliettelefoons een koppeling hebben met het Verkeerplein kunnen we contact houden met de buitenwereld, ook als de 4G-verbinding wegvalt.”

Wanneer zijn jullie gestart met het opzetten van deze infrastructuur? En waarom?
“In 2018", zegt Martijn van der Werff, projectleider bij het IFV. “We vonden dat belangrijk omdat het managen van een crisis een kritisch proces is. Het is niet wenselijk om daarbij afhankelijk te zijn van een internetprovider.

Bovendien is een besloten netwerk beter te beveiligen, omdat je alles in eigen beheer hebt. Je ziet precies wie er ingelogd zijn en op welke computers zij werken. Zo ben je beter bestand tegen cyberaanvallen.”

Wat was de grootste uitdaging bij het aanleggen van dit netwerk?
“Om bestuurders ervan te overtuigen dat het belangrijk is om hierin te investeren", zegt Jop Hagreize van de veiligheidsregio Twente. “Het aanleggen van een eigen netwerk vraagt om een grote investering. Je moet er infrastructuur voor regelen die je met elkaar verbindt. Dat kost tijd en geld.

En het levert niet meteen iets tastbaars op. Je hebt daarmee alleen een goede infrastructuur waar je diensten op kunt laten draaien. Maar die diensten kon je vaak ook al draaien op het gewone internet. Waarom zou je dan investeren in een eigen infrastructuur? Het was moeilijk om dat uit te leggen aan mensen zonder ICT-achtergrond.”

Martijn: “Ik merkte wel dat het hielp dat de GGD al een eigen infrastructuur heeft. Dat maakte het gemakkelijker om uit te leggen dat het ook voor onze crisisorganisatie goed zou zijn.”

En wat heb je dan precies aangelegd?
Martijn: “Dat is per veiligheidsregio verschillend, want elke regio kan daar zijn eigen keuze in maken. Je kunt bijvoorbeeld kiezen voor een glasvezelkabel met een grote bandbreedte. Daarmee kun je snel grote bestanden met elkaar delen. Dat is handig voor de koude fase.

In de warme fase heb je die grote bandbreedte niet nodig. Je hebt dan juist meer aan een goede verbinding met de satelliet. Dat zorgt ervoor dat je overal verbinding hebt, ook onderweg. Elke veiligheidsregio heeft een keuze gemaakt die het beste bij hen past.”

Is dat – wat jullie betreft – een verstandige keuze?
“We zouden het beter vinden als elke veiligheidsregio zich zo volledig mogelijk zou aansluiten bij het Verkeersplein. Maar we merken dat mensen daar nog niet altijd de meerwaarde van inzien.

Daarom hebben we besloten om een aantal projecten op het Verkeersplein te laten draaien. Zo zien mensen dat het goed en snel werkt. Daarmee hopen we meer veiligheidsregio's te overtuigen.”

Kun je een voorbeeld van zo'n project noemen?
Jan: “Het delen van de data van brandonderzoeken bijvoorbeeld. Het is belangrijk om na een brand te onderzoeken hoe deze ontstaan is. Daar kun je lering uit trekken zodat je een volgende brand kunt voorkomen.

Maar één veiligheidsregio heeft onvoldoende grote of bijzondere branden om hier lessen uit te trekken. Daarom is het goed om samen te werken en data te delen. Dan ga je trends zien, zoals een toename van het aantal branden in elektrische grachtenboten. En daar kun je lering uit trekken.

Dit project hebben we helemaal op het Verkeersplein gedraaid, zodat mensen ervaren dat het goed werkt.”

Maar als dat goed werkt, waarom zou je dan als veiligheidsregio meer willen investeren?
Jop: “Omdat het beter zou zijn om het Verkeersplein altijd te gebruiken. Dus niet alleen bij één project, maar in de hele crisisbeheersing in de koude, lauwwarme en warme fase.

Want als je het in de koude fase gebruikt, raak je ermee vertrouwd. Dat maakt het gemakkelijker en vanzelfsprekender om er ook in de warme fase mee te werken. Om het altijd in alle fases te kunnen gebruiken is er bij veel veiligheidsregio's nog een extra investering nodig.”

Het voordeel van het Verkeerplein is dat het veiliger is. Betekent dit dat het 100% waterdicht is?
Jan: “Nee, want het is niet mogelijk om een systeem 100% waterdicht te maken. De zwakste schakel is en blijft de mens. Dat betekent dat je als veiligheidsregio het systeem goed moet inrichten met rollen en rechten.

En het is belangrijk dat medewerkers er zelf goed mee omgaan. Als mensen anderen op hun account laten werken, is het natuurlijk traceerbaar wie er allemaal nog op het systeem zitten. Dat soort zaken moet je goed borgen.

Dus de infrastructuur zelf is veilig. Maar je moet er wel op de juiste manier mee omgaan.”

Wat zien jullie als de belangrijkste stappen voor de komende tijd?
Martijn: “Dat we verbindingen maken met de infrastructuren van andere crisispartners, zoals Rijkswaterstaat. Zo ontstaat er één gesloten netwerk waarbinnen we data kunnen delen met onze crisispartners.”

Jop: “En ik hoop dat de vrijblijvendheid er een keer afgaat. Het is voor alle veiligheidsregio's belangrijk om hun data alleen te delen via het Verkeerplein. Ik zou er een voorstander van zijn om ervoor te zorgen dat het niet meer mogelijk is om nog buiten het Verkeersplein data met elkaar te delen, zodat iedere veiligheidsregio zich gaat aansluiten.”

Jan: “Daar sluit ik me bij aan. Informatiebeveiliging is te groot geworden om het nog zelf te doen. Daarom is het belangrijk om dit landelijk te doen. Dat lijkt misschien duur. Maar ik ben ervan overtuigd dat we daarmee uiteindelijk goedkoper uit zijn.”