Evacuatie VieCuri: een omvangrijke spoedklus

De watersnood in Limburg heeft VieCuri Medisch Centrum een aantal spannende dagen bezorgd. Vanwege een dreigende dijkdoorbraak besloot het Venlose ziekenhuis uit voorzorg te evacueren. Een reconstructie van een ingewikkelde en omvangrijke spoedklus.

Wie ook maar één blik op de kaart werpt, ziet meteen wat het grootste gevaar is voor VieCuri Medisch Centrum in Venlo: een dijkdoorbraak langs de Maas. Het ziekenhuis kijkt namelijk uit op de rivier, de parkeerplaats grenst direct aan de dijk. Evacuatie was in 1995 op het nippertje niet nodig. Het sterk stijgende waterpeil was deze zomer wél reden om te ontruimen.

Crisiscoördinatoren Ruud Sturznickel en Susan Rutten waren nauw betrokken bij de evacuatie. Voor DeCrisismanager reconstrueren ze de operatie van begin tot eind.

Donderdag 15 juli, 12.30 uur
Het Operationeel Crisis Team (OCT) van VieCuri komt samen vanwege een dreigende situatie. Crisiscoördinator Ruud Sturznickel heeft de Maas al een paar dagen nauw in de gaten gehouden en maakt zich zorgen. Eerder die ochtend was er nog geen reden tot ongerustheid, maar het water stijgt sneller dan gedacht. Het is niet zeker of de dijken het zullen houden op het moment dat de rivier zijn piek bereikt.

Donderdag 14.30 uur
VieCuri heeft al op verschillende niveaus contact gehad met het waterschap en de Veiligheidsregio Limburg-Noord over de prognoses. Rekening houdend met het zwaarste scenario, besluit het Crisis Beleids Team (CBT) – waarin ook de bestuurders van het ziekenhuis en de medische staf participeren – een evacuatie voor te bereiden. De officiële beslissing om te evacueren wordt nog niet genomen, maar iedereen weet dat de kans zeer reëel is.

Het CBT besluit dat het ziekenhuis tot zaterdagmiddag de tijd heeft om te ontruimen. "De rivier zou zaterdagavond laat het hoogste punt bereiken", zegt crisiscoördinator Susan Rutten. "Ons doel was om zaterdag om 12.00 uur iedereen weg te hebben."

Vanwege de snelheid die nodig is en de complexiteit van de operatie, roept het CBT drie Operationele Crisis Teams in het leven. Eén team richt zich op de zorg voor de patiënten. Het OCT facilitair, waarin Ruud Sturznickel participeert, moet het gebouw en de materialen beschermen.

Als de evacuatie doorgaat, haalt het facilitaire team bijvoorbeeld in de kelder het steriele magazijn en de apotheek leeg. Daarnaast ondersteunt dit OCT de operatie om de patiënten vanuit het ziekenhuis naar de ambulances te begeleiden.

Susan Rutten is onderdeel van het OCT evacuatie. Dit team heeft de opdracht om alle aspecten die met de evacuatie in verband staan op te pakken.

Het Landelijk Coördinatiecentrum Patiënten Spreiding (LCPS), dat in coronatijd is opgericht, heeft inmiddels aan de bestuurder van VieCuri aangeboden de evacuatie te coördineren. Bij een ontruiming voert VieCuri patiënten in hetzelfde digitale systeem in dat werd gebruikt voor de spreiding van coronapatiënten.

Donderdag 18.00 uur
Het ziekenhuis kondigt een opnamestop af vanaf 20.00 uur ’s en annuleert het OK-programma voor vrijdag, op de hoogstnoodzakelijke operaties na. "Je wilt namelijk geen extra mensen in huis hebben die je de volgende dag misschien weer moet evacueren", licht Rutten toe. "Maar donderdag en vrijdag draaide het ziekenhuis gewoon nog. De Spoedeisende Hulp en de poli's waren in bedrijf."

Donderdag 22.00 uur
Susan Rutten en de voorzitter van het OCT evacuatie hebben de eerste keer telefonisch contact met het LCPS. "We wisten bij benadering om hoeveel patiënten het zou gaan en wilden weten of en hoe het LCPS aan onze vraag kon voldoen. En of de tijdspanne voor hen haalbaar was. Die avond hadden we de afspraken met het LCPS rond en hadden we voldoende vertrouwen om de logistieke coördinatie uit handen te geven."

Vrijdag 16 juli, 10.30 uur
Terwijl de voorbereidingen in volle gang zijn, hakt het Crisis Beleids Team de knoop door: het ziekenhuis wordt geëvacueerd. Dit gebeurt in samenspraak met de voorzitter van de Veiligheidsregio.

VieCuri neemt geen risico. Als de dijk doorbreekt, hebben zandzakken weinig zin en komt de kelder met de kritische technische voorzieningen snel onder water te staan. "Ik vond dat een dapper besluit", zegt Rutten. "Zo veel patiënten evacueren, dat doe je niet zomaar. Ik schat in dat rond de 140 patiënten met hulp van het LCPS verplaatst moesten worden.”

Capaciteitsmanagement levert een eerste lijst aan van patiënten die met ambulances naar een ander ziekenhuis gaan. Elke patiënt moet digitaal ingevoerd worden in het systeem van het LCPS. Een arbeidsintensief karwei, en dus komen co-assistenten en arts-assistenten helpen. Medisch specialisten voorzien hen van de noodzakelijke medische informatie en de apotheek zorgt ervoor dat alle patiënten voor 72 uur medicatie meekrijgen.

"Het is heel belangrijk dat de invoer van patiëntinformatie zorgvuldig gebeurt”, benadrukt Rutten. “Want aan de hand daarvan wordt een match gemaakt met een ander ziekenhuis dat de zorg kan voortzetten. Ik liep rond om te coördineren, te monitoren en te instrueren."

Zodra een patiënt volledig is ingevoerd, kan het LCPS hem of haar matchen met het juiste ziekenhuis en de ambulance aansturen. "Pas als dit proces is afgerond, gaat de ambulance rijden."

Vrijdag 13.30 uur
De prognose van het stijgende water wordt bijgesteld. De rivier bij Venlo bereikt niet op zaterdagavond het hoogste niveau, maar al op zaterdagochtend om 03.00 uur. "Dus ongeveer 15 uur eerder dan gedacht", zegt Rutten. "De gevolgen konden we op dat moment niet overzien. Wij waren nog bezig met de invoer van patiënten in het systeem.” Duidelijk is dat iedereen elders veilig most zijn overgebracht voordat de rivier het hoogste punt bereikt.

Vrijdag 15.00 uur
De eerste ambulance voor de evacuatie arriveert bij het ziekenhuis. Het evacuatieteam is nog lang niet klaar, maar om de ontruiming te helpen versnellen, heeft het LCPS alvast wagens vanuit het hele land richting Venlo gestuurd.

"Dat heeft enorm geholpen", zegt Ruud Sturznickel, die buiten op het parkeerterrein het proces in goede banen leidde. "Toen het eenmaal begon te lopen, ging het hard." Op het hoogtepunt staan er zo'n 50 ambulances op het terrein van VieCuri.

Vrijdag 18:30 uur
Alle patiënten die worden overgeplaatst, zijn ingevoerd in het digitale systeem. Dit heeft uiteindelijk ongeveer zes uur geduurd.

Vrijdag 23.00 uur
Ruud Sturznickel belt Nastasja Cornelissen, lid van de raad van bestuur, met het bericht dat de laatste patiënt is geëvacueerd. Zijn team maakt nog wel een laatste ronde langs alle afdelingen van het ziekenhuis om er zeker van te zijn dat niemand is achtergebleven.

Vrijdag 23.30 uur
Alle zeven verdiepingen zijn gecheckt. Susan Rutten: "We hebben daarna wel even bij elkaar gezeten, want het was echt spannend geweest.”

Voor de medewerkers van de technische dienst en de beveiliging begint het werk nu pas echt. Zij bewaken vanaf dat moment het lege ziekenhuis, houden het water in de gaten en maken constant rondes door het pand. Met pompen kan er water worden weggepompt, maar als er te veel water binnenkomt, moet de stroom eraf. Patiënten die zich onverhoopt toch nog melden bij de spoedeisende hulp, worden doorverwezen.

Zaterdag 17 juli, 05:00 uur
De Maas bij Venlo bereikt z'n hoogste punt. "Dat was een gevaarlijke fase, omdat de dijken op dat moment zwaar op de proef werden gesteld", weet Rutten. Tot ieders opluchting houden de dijken stand.

Zondag 18 juli, 19.30 uur
De piek in het waterpeil is voorbij en de voorzitter van de Veiligheidsregio verklaard het terrein van VieCuri veilig. Omdat een ziekenhuis opstarten meer tijd in beslag neemt dan evacueren, duurt het nog tot woensdag voordat de deuren weer opengaan.

Rutten: "Voordat we weer patiënten konden ontvangen, moest het ziekenhuis volledig operationeel zijn. Dat kost tijd. Zo moet laboratoriumapparatuur en reagentia een bepaalde tijd ‘rusten’ voordat het weer gebruikt kan worden. De apotheek heeft de nodige voorbereidingstijd nodig en het opstarten van een MRI-scan is ook een tijdrovende klus.”

Daarnaast moet het ziekenhuis weer toegankelijk worden: zandzakken weg, alles gepoetst, materialen en kleding weer terug in de kelder.

Woensdag 21 juli, 07.00 uur
De poli's gaan weer van start en patiënten voor de OK's worden opgenomen.

Woensdag 09.00 uur
De eerste patiënten met ambulances keren terug uit de andere ziekenhuizen. De volgende dag arriveert de laatste geëvacueerde patiënt.

Trots op het ziekenhuis
Susan Rutten is ontzettend trots op het verloop van de evacuatie. "Via het LCPS kregen we een compliment. De ziekenhuizen waar onze patiënten naartoe zijn gegaan, hadden laten weten dat de aangeleverde patiëntinformatie erg volledig was. Dat geeft aan dat we onder hoge druk alles gedaan hebben om veilige zorg elders te garanderen op het moment we deze uit handen moesten geven. Ik ben blij dat ik daar een bijdrage aan heb kunnen leveren.”

Ze prijst alle collega’s in het ziekenhuis. “Iedereen, van Finance tot ICT, heeft de handen uit de mouwen gestoken. We hebben het samen gedaan. En er is goed samengewerkt met externe partijen, zoals het LCPS/RCPS, maar ook de politie, brandweer en de GHOR."

Laatste wens vervuld
Patiënten waren blij om weer terug te zijn, weet Rutten. "Dat was mooi om te horen en te zien.” Eén van hen was een Venlonaar in hart en nieren die elders was opgenomen en zou komen te overlijden. Het was de wens van de patiënt om in Venlo te sterven. “Gelukkig hebben we er samen met het LCPS voor kunnen zorgen dat deze patiënt bij ons is gestorven, op Venlose grond."