3 doctrines van Defensie tijdens een crisis

Defensie houdt zich sinds jaar en dag bezig met crisismanagement. Welke methodes zijn mogelijk ook inzetbaar voor civiele organisaties? Kolonel Piet Hagenaars geeft drie voorbeelden van militaire doctrines die voor iedere crisismanager waardevol zijn.

Piet Hagenaars is oprichter en commandant van het Territoriaal Operatiecentrum (TOC). Het TOC coördineerde onder meer de inzet van Defensie tijdens de coronacrisis in Nederland.

1: Schaal eerst volledig op
Wacht in het begin van een crisis niet met opschalen, zegt Hagenaars. Zo voorkom je dat je achter de feiten aanloopt.

“Tijdens mijn studie crisis- en veiligheidsmanagement aan de Erasmus Universiteit werd het voorbeeld van de Bijlmerramp aangehaald. Het was niet meteen duidelijk wat er precies aan de hand was, maar wel dat het groot was. De agent die de melding deed, schreeuwde door de radio: "Alles dat wielen heeft, nu naar de Bijlmer!"

Dus eerst volledig opschalen, kijken wat er aan de hand is en daarna eventueel afbouwen. Hagenaars: “Wanneer je het andersom doet, loop je steeds achter de feiten aan en moet je constant bijschakelen en bijsturen. Dat basisprincipe had ik in het begin van de coronacrisis al in mijn hoofd."

2: Bouw flexibiliteit in
Volgens Hagenaars kunnen organisaties zich niet voorbereiden op elk soort crisis. Daarom is het belangrijk om flexibel te kunnen opschalen.

“Wij hebben een beeld van welke functies binnen onze organisatie 24/7 moeten kunnen draaien. We wijzen mensen en functies aan die inzetbaar moeten zijn.”

Afhankelijk van het type crisis haalt het crisisteam van Defensie experts binnen. “In het geval van Covid-19 is dat een medische sectie. Als we met een overstroming te maken krijgen, halen we de Genie binnen.”

3: Kies actie voor perfectie
Militairen zijn opgeleid om snel besluiten te nemen, zegt Hagenaars. Juist tijdens een crisis is dat van cruciaal belang.

“Een civiele zorgprofessional gaf aan dat hij gewend was om alles tot in detail uit te werken voordat hij tot actie overging. Militairen doen dat anders. Is je plan voor 80 procent goed? Dan gaan we het doen. In crisistijd heb je namelijk niet de luxe om alles eerst uit te werken.”

In het begin van de crisis was er geen mechanisme in Nederland om patiënten buiten de regio te spreiden. “In Brabant zijn we toen echt langs de rand van de afgrond gegaan omdat de IC-bedden gewoon op waren. Er moest gehandeld worden en dus hebben ze heel snel de structuur neergezet van het Landelijk Coördinatiecentrum Patiënten Spreiding. Later is die organisatie verder ontwikkeld, maar op dat moment werkte dat al erg goed."

Dit artikel is onderdeel van een tweeluik. Lees ook deel 1 waarin kolonel Piet Hagenaars en luitenant-kolonel Tonnie Dulk terugblikken op de inzet van Defensie tijdens de coronacrisis.