Interview
Maaike Tindemans
Tekst:
Maaike Tindemans
Verwachte leestijd: 3 min

Het Rode Kruis: ‘We gaan onze nationale crisisorganisatie versterken’

Het Rode Kruis is in maart van start gegaan met het programma Versterking Crisisbeheersing. De nationale crisisstructuur wordt herzien, de organisatie gaat netcentrisch werken, zij gaan het proces van scenario-denken verbeteren en het OTO-programma wordt verstevigd. ‘Zo zijn we bij een volgende crisis nog beter in staat om een relevante crisispartner te zijn.’

Het Rode Kruis heeft de afgelopen jaren bij veel grootschalige crises ondersteund. Denk bijvoorbeeld aan de coronacrisis, het hoogwater in Limburg, de crisis rondom de Oekraïense vluchtelingen en het overvolle aanmeldcentrum in Ter Apel. Nu het rustiger lijkt, is de organisatie gestart met het programma Versterking Crisisbeheersing. “We willen onze hele crisisorganisatie verstevigen”, zegt Rick Hollander, teammanager crisisbeheersing nationale hulp bij het Rode Kruis. “Zodat we het brede palet aan crises van de toekomst aankunnen.”

Wat was de aanleiding om met dit programma van start te gaan?
Anouk Ros, beleidsadviseur crisisbeheersing: “Er waren verschillende aanleidingen. In de eerste plaats hebben we de afgelopen jaren regelmatig opgeschaald. We hebben deze crises geëvalueerd en daar zijn verbeterpunten uitgekomen. We willen die punten graag implementeren in onze crisisstructuur.

Bovendien is onze hulpverlening nationaal verbreed. We bieden niet alleen medische zorg bij rampen. We bieden ook hulp die past bij de eerste levensbehoefte van mensen in nood. In de coronacrisis hebben we bijvoorbeeld voedselhulp geboden.

Het Rode Kruis heeft de afgelopen jaren bij veel grootschalige crises ondersteund, zoals bij de coronacrisis

In de derde plaats hebben we intern onze krachten op een andere manier gebundeld. Onze nationale hulpverlening is nu anders ingericht. Daardoor zijn we als verantwoordelijk cluster beter in staat om gezamenlijk verbeterslagen te maken.

En in de vierde plaats zien we dat er extern veel gaande is. We hebben natuurlijk eind 2020 de evaluatie van de Wet veiligheidsregio’s gehad. Vervolgens kwam het ministerie van Justitie en Veiligheid met de Contourennota. Bovendien begint het Knooppunt Coördinatie Rijk en Regio's (KCR2) zich te ontwikkelen. We vinden het belangrijk dat onze crisisorganisatie aansluit op dat soort nieuwe ontwikkelingen.”

Wat zijn de belangrijkste verbeterpunten?
“In de eerste plaats: een totale herziening van onze crisisstructuur. In onze huidige structuur staan we aan of uit. We schalen vrijwel altijd maximaal op en dat geeft een grote belasting op onze reguliere werkzaamheden. In de nieuwe structuur willen we flexibel opschalen, passend bij de context.

Het Rode Kruis wist snel veel capaciteit uit het hele land te halen om de ondersteunen bij het hoogwater in Limburg

Het belang van flexibel opschalen hebben we bijvoorbeeld gezien tijdens het hoogwater in Limburg. We waren toen goed in staat om snel veel capaciteit uit het hele land te halen. Daardoor kwam we hulpverlening snel op gang. Maar op een gegeven moment duurde de crisis langer en werd het moeilijk om nog voor aflossing te zorgen.

Achteraf gezien was het logischer geweest om eerst op regionaal niveau op te schalen en pas daarna een beroep te doen op de hulpverleners uit de andere districten.”

Jullie willen ook het informatiemanagement verbeteren. Kun je daar meer over vertellen?
Rick: “We gaan netcentrisch werken, zodat we meer relevante informatie krijgen en een relevantere informatiepartner worden voor onze crisispartners. Tijdens het hoogwater in Limburg waren we nog niet aangesloten op het LCMS. We merkten dat we daardoor belangrijke informatie uit de overkoepelende organisatie misten.

Tijdens de crisis rondom de Oekraïense vluchtelingen zaten we wel meteen aan tafel. We hebben natuurlijk veel internationale expertise als het gaat om de opvang van vluchtelingen. Die expertise konden we meteen delen.

Tijdens de crisis rondom de Oekraïense vluchtelingen zat het Rode Kruis meteen aan tafel en dacht mee over de aanpak

Het was voor onszelf ook fijn dat we meteen aangehaakt waren. Daardoor waren we meteen op de hoogte van de laatste ontwikkelingen. Normaal gesproken moeten we tijdens een ramp wachten op een hulpverzoek. Nu wisten we eerder wat er speelde en welk hulpverzoek we konden verwachten. Daardoor konden we ons intern eerder en dus ook beter voorbereiden.”

Jullie willen ook jullie vaardigheden naar een hoger niveau tillen. Hoe zien jullie dat voor je?
“We hebben een OTO-programma voor onze crisiscoördinatoren. We zetten nu een programma op voor onze hele organisatie, zodat iedereen weet hoe we werken tijdens een crisis. Een onderdeel daarvan is een e-learning die voor iedereen toegankelijk is. Hierin worden de basisprincipes van de Nederlandse crisisbeheersing uitgelegd. Dus: wat doen de veiligheidsregio's? En hoe zit de GRIP-structuur in elkaar? Zo krijgt iedereen de mogelijkheid om de basis te leren, ook als mensen geen sleutelrol binnen het Rode Kruis hebben. Daarnaast passen we ons OTO-programma aan aan de nieuwe situatie straks, onze nieuwe crisisorganisatie.

Bij grote crises, zoals het overvolle aanmeldcentrum in Ter Apel, is het belangrijk om scenario's vooruit te kijken

Ook willen we het proces van scenario-denken verbeteren. We hebben de afgelopen jaren grote crises gehad, waarbij we een doorkijkje moesten maken naar wat er op ons af zou komen. We willen kijken hoe dat gegaan is en hoe we dat proces kunnen verbeteren. Ook willen we bij onze overkoepelende organisatie de Internationale Federatie van Rode Kruis- en Rode Halvemaanverenigingen (IFRC) te rade gaan. Hoe doen zij dit? Wat kunnen we van hen leren? En hoe kunnen we de scenario's beter laten aansluiten bij ons intern besluitvormingsproces en de acties die wij intern uitzetten?”

Wat hopen jullie met deze verbeterde crisisstructuur te bereiken? Wat is de stip op de horizon?
Rick: “Dat we een hernieuwde basis hebben met duidelijke taken en verantwoordelijkheden, zowel op regionaal als op landelijk niveau; dat we een betere beeldvorming krijgen aan de hand van de informatie en de scenario’s die we ophalen en dat we een nog stevigere organisatie krijgen met goed opgeleide krachten.”

'We willen een nog relevantere crisispartner zijn'

Anouk: “En dat we met de versterkte crisisstructuur nog beter in staat zijn om onze missie te volbrengen, namelijk: ‘Er zijn voor mensen in nood’. Bovendien willen we hiermee een nog relevantere partner zijn, bijvoorbeeld voor de veiligheidsregio’s. Zo kunnen we hen nog beter ondersteunen bij de volgende crisis.”

Wat zal de belangrijkste uitdaging zijn de komende tijd?
“Dat we de urgentie vast weten te houden. We hebben nu verschillende grote crises gehad die nog vers in het geheugen liggen. Daarom is dít het moment om de crisisstructuur te verstevigen. Het is de kunst om dit enthousiasme vast te houden, ook als we de komende jaren minder vaak grootschalig hoeven op te schalen.”

Tot slot, wat zou je willen zeggen tegen crisispartners waar jullie de komende jaren mee samenwerken?
“Weet ons te vinden. Wij zijn meer dan alleen een goededoelenorganisatie. In een koninklijk besluit is vastgelegd dat wij een auxiliaire rol hebben voor de nationale overheid. Dit betekent dat het onze taak is om de overheid te ondersteunen. Maak daar gebruik van.

Wij worden vaak gevraagd als er gaten ontstaan in de hulpverlening. Wij staan dan meteen klaar om te helpen. Maar we kunnen veel meer. We hebben enorm veel internationale expertise in het bieden van hulp bij rampen. Die kennis en ervaringen willen we graag delen, zodat overheden nog beter in staat zijn om crises te bezweren.”

17 april 2023