Interview
Maaike Tindemans
Tekst:
Maaike Tindemans
Verwachte leestijd: 3 min

Murvin Chan (Rode Kruis): ‘De beste besluiten neem je samen’

In crisissituaties kunnen organisaties zoals de politie, de veiligheidsregio's en de waterschappen een beroep doen op het Rode Kruis. Welke hulp kunnen zij bieden? En hoe leidt het Rode Kruis deze burgerhulp in goede banen? Een interview met Murvin Chan, hoofd nationale hulp bij het Rode Kruis.

Iedereen kan zich de vermissing van Anne Faber nog herinneren. De 25-jarige studente fietste door een bos bij Den Dolder en verdween. Tientallen vrijwilligers van het Rode Kruis stonden klaar om samen met de politie en Defensie naar haar te zoeken.

“In het verleden hadden onze veiligheidspartners kritische vragen over de toegevoegde waarde van deze vormen van burgerhulp”, vertelt Murvin Chan. “Bij vermissingszaken was de politie bijvoorbeeld bezorgd dat belangrijke sporen verloren zouden gaan met de hulp van burgers. Maar na een ramp komen burgers vaak sowieso naar de rampplek toe, omdat ze graag willen helpen. Dat houd je niet tegen. Je kunt dit maar het beste omarmen en in goede banen leiden. En dat is precies wat wij doen. We geven de burgers de juiste instructies en zorgen ervoor dat zij de juiste dingen doen, zodat onze veiligheidspartners geholpen zijn met hun inzet.”

Welke veiligheidspartners ondersteunen jullie regelmatig?
“We ondersteunen de politie bij vermissingen. Ook hebben we vrijwilligers die bij hoog water de dijken inspecteren voor het waterschap. Zij zijn daarvoor getraind en vinden het belangrijk om een rol te spelen bij de veiligheid van Nederland.

En we helpen veiligheidsregio's bijvoorbeeld bij het ontruimen van appartementencomplexen of grote wijken.

De vrijwilligers van het Rode Kruis helpen de politie bij vermissingen

Daarnaast staan we voor ambulancediensten en ziekenhuizen klaar. Bij een crisis is het belangrijk dat de specialistische medewerkers, zoals artsen en verpleegkundigen, zich op hun eigen taken kunnen focussen. De vrijwilligers van het Rode Kruis kunnen hen helpen door niet-medische klussen van hen over te nemen.

Ook ondersteunen we bijvoorbeeld luchthavens. Als het vliegverkeer stilvalt, zijn er plotseling duizenden mensen die stranden. We hebben in het verleden gezien dat de hotels niet iedereen kunnen onderbrengen of dat mensen op de luchthaven willen blijven. Wij leveren dan veldbedden.”

Hoe zorgen jullie ervoor dat de vrijwilligers van het Rode Kruis op de juiste manier ingezet worden?
“Door goed samen te werken met onze veiligheidspartners. We hebben de samenwerking met de politie bijvoorbeeld verbeterd door in 2017 een pilot te draaien bij de politie-eenheid Rotterdam. In deze pilot werden onze vrijwilligers ingezet bij urgente vermissingen.

We hebben hiermee niet alleen geleerd hoe we de vrijwilligers het meest efficiënt konden inzetten. We hebben ook data verzameld. Met die data konden we andere politie-eenheden laten zien wat we gedaan hadden en wat dat had opgeleverd."

Stonden jullie vrijwilligers tijdens de coronacrisis ook klaar om te helpen?
“Jazeker. Ons burgernetwerk Ready2Help is tijdens de eerste golf zelfs gegroeid van 40.000 naar 90.000 vrijwilligers. Daarnaast hebben we een harde kern van ongeveer 15.000 vrijwilligers. Beide groepen zijn ingezet.”

Lukte het om hen allemaal te plaatsen?
“We merkten dat het in de hitte van de strijd lastig was om vraag en aanbod goed op elkaar af te stemmen. Wij moeten weten wat wij in huis hebben en de vragende partij moet ultra scherp hebben wat zij nodig hebben.

Het burgernetwerk Ready2Help van het Rode Kruis groeide tijdens de eerste golf van 40.000 naar 90.000 vrijwilligers

Wij hadden niet alle kenmerken inzichtelijk, zoals de beschikbare uren, competenties, diploma’s etc. En voor de ziekenhuizen was dit ook een unieke situatie, waarin het lastig is om meteen helder te hebben wat er nodig is. Het liefst vragen zij verpleegkundigen, maar het probleem is juist dat die niet meer beschikbaar zijn in Nederland. In dit soort situaties zoeken we samen naar de beste alternatieven. Dat kost tijd en inspanning aan beide kanten.”

Hoe komt het dat jullie daar niet optimaal op voorbereid waren?
“Uiteraard zijn we daarop voorbereid, maar dit was wel echt een unieke situatie. Een crisis op zo’n grote schaal maken we niet vaak mee en daar zou ik ook niet zo snel scenario’s voor maken, want je bereid je altijd voor op de vorige ramp. Wij hebben generieke plannen. Met dit soort intense en langdurige incidenten moet je varen op de veerkracht van je organisatie.”

Hebben jullie naast de ziekenhuizen ook andere zorgverleners ondersteund?
“Jazeker. De ambulancezorg bijvoorbeeld. Vrijwilligers van het Rode Kruis hebben bijvoorbeeld mensen die slecht ter been waren naar een vaccinatiestraat gebracht, zodat de ambulancedienst daar geen ambulance voor in hoefde te zetten.

En we hebben bijvoorbeeld medische professionals geplaatst bij de GGD's die konden helpen bij het vaccineren.”

De coronacrisis is ongekend groot geweest. Welke lessons learned heeft het jullie opgeleverd?
“Deze crisis heeft ons geleerd om ketenbreed samen te werken met andere partijen. Voor de coronacrisis werden wij vooral ingezet voor regionale, kleine crises die hooguit enkele dagen duurden. Nu werden we allemaal gedwongen om samen te werken met landelijke koepels, zoals de GGD's en het RIVM. Dat hadden we nog nooit eerder gedaan en vraagt dus ook om andere gedragingen.”

Wat hoop je dat er gebeurt na deze crisis?
“Ik hoop dat we samen met alle andere betrokken organisaties deze crisis goed gaan evalueren. Over het algemeen zijn we daar in Nederland niet zo goed in. Na een crisis gaan we vaak al snel over tot de orde van de dag. Zeker bij deze crisis is het van groot belang dat we hiervan leren, niet alleen de organisaties onderling, maar ook met elkaar.”

Tot slot, je bent natuurlijk zelf ook een ervaren crisismanager. Wat is voor jouw gevoel het geheim van een goede crisismanager?
“Dat je luistert naar de experts. Tijdens een crisis hebben leiders soms het gevoel dat ze sterk en daadkrachtig moeten overkomen. Maar een crisis manage je niet alleen. Je hebt mensen om je heen nodig die jou helpen en je feedback geven. De beste besluiten neem je samen.”

Wat is voor jouw gevoel de grootste valkuil?
“Mijn ervaring is dat we minder slim zijn dan we zelf denken en de kans is vrij groot dat iemand in mijn team een betere oplossing heeft dan ikzelf.

'We zijn minder slim dan we denken'

Daarom vind ik het belangrijk om tijdens een crisis vooral open te staan voor de ideeën van anderen. Zo kom je samen tot het beste eindresultaat.”

En hoe hoop je dat het vak crisisbeheersing zich de komende jaren ontwikkeld?
“Ik denk dat er in de keten veel winst te behalen is door elkaar beter te helpen. De zwakke punten van de ene organisatie kunnen opgevuld worden door de sterke punten van een ander.

Ik verwacht dat de nieuwe generatie veiligheidskundigen hier een belangrijke rol in kunnen spelen. Jongeren zijn van nature al gewend om meer samen te werken. Zij denken minder in hiërarchische structuren. Zij kunnen een belangrijke rol gaan spelen in de vernieuwing van het vak.”

19 mei 2021