Nieuw model crisisplan huisartsen: ‘De structuur is nu meer in samenhang’

De Landelijke Huisartsen Vereniging (LHV) heeft het format van het crisisplan voor de huisartsenzorg vernieuwd. Hiermee is deze beroepsgroep beter voorbereid op langdurige crises, zoals overstromingen, cyberaanvallen en langdurige stroomuitval. Hoe hebben zij dit aangepakt? En wat maakt het nieuwe plan beter dan het oude?

Het oude model crisisplan van de huisartsen stamt nog uit 2014. Patricia Brands, senior beleidsadviseur bij de Landelijke Huisartsen Vereniging (LHV), was toen een van de kartrekkers. “Eerlijk gezegd dacht ik met de huisartsen in die tijd: wat moet ik hier nou mee? Ik zag niet echt waarom het belangrijk was om dit allemaal te regelen. Dat veranderde toen de Mexicaanse griep en de coronacrisis kwamen. Toen ging het echt leven.”

Haar collega Yvette Koense kan dat beamen. “Tijdens de Mexicaanse griep en de coronacrisis zagen we het effect van het OTO-programma (Opleiden, Trainen, Oefenen) en de structuur die we gecreëerd hadden. De huisartsenzorg is onderverdeeld in regio’s. Elke regio heeft zijn eigen crisiscoördinator & -plan. Via die structuur konden we de problemen van de werkvloer snel naar het landelijke brengen, en vice versa. Dat systeem heeft heel goed voor ons gewerkt.”

Snel schakelen
Er zijn tal van onderwerpen in deze overleggen besproken. Yvette noemt als voorbeeld het vaccineren. “De huisartsen moesten als een van de eerste groepen gevaccineerd worden. Voor het ministerie van VWS leek het logisch dat de huisartsen dat zelf konden organiseren. Maar er was bijvoorbeeld weinig aandacht voor een goede registratie. De huisartsen hadden wel degelijk een goed registratiesysteem nodig. Zo waren er tal van onderwerpen die op de werkvloer speelden en die men op het ministerie niet kon weten. Via de crisisstructuur konden we snel met VWS, GGD & RIVM landelijk schakelen en kon het alsnog geregeld worden.”

Natuurlijk waren er ook zaken die niet goed gingen. “Iedereen was zoekende”, zegt Patricia. “Daardoor waren er op een gegeven moment wel erg veel overleggen. Ik denk dat het nu, met deze ervaring, wat gestructureerder zou verlopen.”

Vernieuwing
Ondanks het succes was het nu tijd voor een vernieuwing. LHV heeft dit opgepakt samen met InEen, de branchevereniging van organisaties in de eerstelijnszorg waaronder de huisartsenposten, en andere stakeholders. Het Landelijke Netwerk Acute Zorg (LNAZ) heeft de vernieuwing gefinancierd. “Er is de afgelopen jaren veel geleerd, zowel door ons als door de organisaties om ons heen”, zegt Yvette. “We wilden die lessen in het nieuwe plan opnemen. Ook was de terminologie in het oude plan verwarrend. Het vorige plan heette het HaROP: Huisartsen Rampen en Opvang Plan. Die term klopt niet, want huisartsen hebben nauwelijks een rol in de rampenopvang.”

Patricia: “Bovendien is er de afgelopen 10 jaar veel veranderd in de wetgeving. We hebben bij het opstellen van het vernieuwde plan samengewerkt met Frank Rosier van Het Netwerkcentrum. Hij heeft er onder andere voor gezorgd dat het plan ook qua wetgeving weer helemaal bij deze tijd past.”

Langdurige crises
Een belangrijke wijziging is dat het crisisplan nu niet alleen maar geschreven is voor flitsrampen. Het is ook toepasbaar op langdurige crises zoals infectieziekten, cyberaanvallen, overstromingen en langdurige stroomuitval. “Een extra plusje is dat we allemaal werkdocumenten bij het crisisplan hebben opgenomen”, zegt Yvette. “We kunnen de huisartsen namelijk niet verplichten om volgens het crisisplan te werken. We kunnen hen wel handvatten bieden. In deze werkdocumenten staat helder uitgelegd hoe zij hun eigen crisisstructuur kunnen inrichten. Er staat bijvoorbeeld in hoe zij de alarmering kunnen organiseren en hoe zij met specifieke dreigingen om kunnen gaan. Door de werkdocumenten te volgen, voldoen de huisartsen aan de wet- en regelgeving.” Patricia: “Ook hebben we de e-learning Infectieziekten een update gegeven, zodat huisartsen zich kunnen voorbereiden als er iets aan dreigt te komen.”

Meer samenhang
Een van de regionale huisartsenorganisaties die inmiddels met het crisisplan werkt is Onze Huisartsen. Dit is een coöperatie waar zo’n 200 huisartsen bij aangesloten zijn. Medisch directeur Raymond Wetzels is enthousiast over de nieuwe opzet. “Het vorige plan gaf al een goede structuur. Daar is aan vastgehouden. Daarnaast zijn er ook elementen verbeterd. Het vorige plan was geschreven voor korte crises. Dit plan geeft een basis voor elk type crisis. Hiermee kunnen we dus alles aan. Bovendien vind ik het prettig dat het een minder lijvig document is geworden. De stappen die je moet doorlopen zijn beknopter weergegeven.”

Janet Bade, manager huisartsenspoedzorg bij Dokter Drenthe, vindt het prettig dat de zichtbaarheid van het crisisteam is verbeterd. “We weten nu beter hoe we elkaar kunnen bereiken en wanneer we escaleren. Bovendien zijn de ketenpartners, zoals de veiligheidsregio, beter aangehaakt.” Ook Jan Schaart, lid van de Raad van Bestuur bij Dokter Drenthe, is blij met de upgrade. “De structuur is nu meer in samenhang.”

Kritisch
Toch is hij ook kritisch op de toenemende aandacht voor crisisbeheersing. “Ik vind dat we als huisartsendienst altijd al goed voorbereid waren. Dat zag je ook tijdens de coronacrisis. We hebben toen goed geëscaleerd. We kwamen voor uitdagingen te staan die we niet hadden voorzien. Op een gegeven moment kwam bijvoorbeeld onze continuïteit in het geding. We zijn toen in duo’s gaan werken en hebben een vervangingsplan opgesteld zodat we altijd vervangbaar waren. Dus we zijn niet stuurloos als ons iets onverwachts overkomt. We zijn dan goed in staat om met oplossingen te komen”, aldus Jan.

Hij wil er dan ook voor waken dat het crisisplan een veelkoppig monster wordt. “Je hoeft niet overal op voorbereid te zijn, want met een overdaad aan protocollen creëer je een schijnveiligheid. Natuurlijk kan er altijd iets misgaan. Maar tijdens een crisis kun je ook veel oplossen met je gezonde boerenverstand.”

Focus
Frank Rosier, mede-eigenaar van Het Netwerkcentrum, is het met Jan eens. Frank heeft de LHV begeleid bij het opstellen van het crisisplan. “Een crisisplan moet praktisch en functioneel zijn”, zegt hij. “Er moet niet meer in staan dan nodig is. Daarom hebben we niet alle scenario’s tot in elk detail uitgeschreven. In de praktijk loopt het toch altijd weer anders. We hebben ons vooral gefocust op de grootste risico’s met veel impact, zoals langdurige stroomuitval en de uitbraak van infectieziektes. Bij andere crises hebben we ons alleen beperkt tot de hoofdlijnen.”

Patricia zegt bovendien dat er voor een goede afbakening is gezorgd. “We hebben voor dit crisisplan input gevraagd en gekregen van onze stakeholders. Zij hebben actief meegewerkt en daardoor is het een gedragen document geworden. Frank heeft ervoor gewaakt dat er onderwerpen in zouden komen die eigenlijk bij andere organisaties thuishoren. Hij is dicht bij onze eigen materie gebleven. Daardoor is het echt een plan voor de huisartsen geworden.”

Eenduidig
Yvette zegt tot slot dat ze blij is met de eenduidigheid die het crisisplan biedt. “Het plan geeft huisartsorganisaties een goede basis en het zorgt ervoor dat iedereen volgens hetzelfde model werkt. Daardoor is het eenvoudiger om tijdens een crisis met elkaar samen te werken. Het plan houdt er bovendien rekening mee dat de regio’s verschillend zijn. Het biedt veel ruimte om het passend te maken per regio.”