Dam tot Damloop: ‘We doen alles om de risico’s te beperken’

Een hardloopevenement brengt altijd gezondheidsrisico’s met zich mee. Welke maatregelen neemt de organisatie van de Dam tot Damloop om die risico’s te beperken? Een interview met senior event manager Jan Willem Mijderwijk.

De Dam tot Damloop is het grootste hardloopevenement van Nederland. Zo’n 36.000 mensen overbruggen elke editie de 10 Engelse mijl tussen Amsterdam en Zaandam. Midden september zou de 36^e editie plaatsvinden, maar corona gooide roet in het eten. Toch was de organisatie er klaar voor.

Veiligheidsplan
"Het doel van onze stichting is om mensen op een leuke en verantwoordelijke manier tot bewegen te brengen", zegt senior event manager Jan Willem Mijderwijk. "Daarvoor maken we voor elk event een veiligheidsplan en brengen we de risico’s in kaart. Een van de risico’s zijn de warme, of zeer koude, weersomstandigheden waarop we moeten inspelen. Eerst moeten we voorkomen dat deelnemers daardoor in de problemen raken. Maar als dat toch gebeurt, moeten ze zo goed mogelijk geholpen worden."

Die risico’s zijn groter dan menigeen denkt. Bij de laatste editie, die van 2019, was het ‘slechts’ 26 graden. Toch moesten er ruim 20 ambulances worden ingezet, die 46 ritten hebben gehad. Hoe kan de organisatie inschatten wat de risico’s zijn? Welke maatregelen kan de organisatie nemen?

Jan Willem: “Sleutel daartoe is de WBGT-waarde, een internationaal gehanteerde formule om op basis van verschillende factoren (temperatuur, luchtvochtigheid, zonkracht en wind) de risico’s in te schatten. De Dam tot Damloop heeft van vijf dagen voor het event tot op de dag zelf een meteoroloog in dienst die de waarden berekent. Hoe hoger de waarde, hoe verregaander de maatregelen – van de inzet van extra waterposten en koelbaden tot zelfs afgelasting van het event.”

De Dam tot Damloop wijkt daarmee af van internationale standaarden. “Als event kun je die tabel niet standaard hanteren”, vertelt Jan Wilem. “Je moet de juiste maatwerkoplossing vinden voor jouw event. Wat meespeelt is bijvoorbeeld of het evenement in een stedelijk gebied is of niet. In een open gebied heeft de wind vrij spel en ligt de temperatuur lager.”

Ervaringscijfers
“Daarvoor kijken we bijvoorbeeld naar de ervaringscijfers van eerdere edities. Wat was de WBGT en hoe verhield zich dat tot het aantal uitvallers en het aantal mensen in een ambulance of koelbad. Bij de Dam tot Damloop hebben we dit zo aangepast dat we in een eerder stadium zwaardere maatregelen nemen dan bijvoorbeeld World Athletics, de Internationale Atletiekfederatie, voorschrijft.”

In 2019 kwam de WBGT op het warmste moment van de dag uit op 22 – bij een temperatuur van 26 graden. ‘Dat lijkt geen hoge temperatuur, maar wat meespeelt is dat het een relatief korte afstand is, waardoor de intensiteit bij het lopen wat hoger ligt. Als je in een auto meer gas geeft, gaat de toerenteller omhoog. Dat is met hardlopen ook zo.”

Ambulances
De problemen die die warme dag veroorzaakten, heeft tot aanpassingen geleid. Om te beginnen is voor iedereen nu volkomen duidelijk dat de inzet van 20 ambulances te veel van het goede is. “Daar waar het vroeger makkelijker was om ambulances beschikbaar te stellen, is dat nu in Nederland wat beperkter. Dat besef was er bij ons niet optimaal.”

“Inmiddels is er het besef dat dat niet vanzelfsprekend is. Er kan niet tot in den treure worden opgeschaald, want een event mag er nooit voor zorgen dat de reguliere zorg in de problemen komt. In het uiterste geval”, zegt Mijderwijk als bewijs dat de Dam tot Damloop strenger is geworden, “moet dan de loop worden stilgelegd.”

Overleden
Ook na 2014 en 2016, toen bij beide edities een deelnemer overleed als gevolg van de hitte, werden de maatregelen aangescherpt. “Het overlijden van de deelnemers is een zwarte bladzijde, allereerst voor de nabestaanden”, begint Mijderwijk. “Het slachtoffer van 2016 heeft niet de zorg gekregen die nodig was. Daarna is er veel veranderd. Het Rode Kruis heeft de nodige onderzoeken gedaan, waarna bij hen de procedures zijn verbeterd.”

“Onze organisatie heeft daarna een belangrijke rol gespeeld bij de introductie van koelbaden in Nederland. We hebben ons daarom aangesloten bij het IRRM, de internationale organisatie voor medical directors bij hardloopevenementen, die ons daarbij hebben geholpen. Want uit alle onderzoeken blijkt dat dat het beste werkt.”

Koelbaden
Wegens bestuurlijke processen kon de Dam tot Damloop de baden pas in 2019 voor het eerst inzetten. “Het is de meest drastische manier om de lichaamstemperatuur omlaag te krijgen. Het is een bad waar koud water met ijsblokjes in zit. Elk bad heeft een team van vijf mensen, onder wie een arts en een aantal verpleegkundigen, die weten hoe een patiënt te behandelen.”

Ook heeft de organisatie na het dramatische jaar in 2016 een medisch deskundige aangesteld. “Ik ben geen medicus, ik ben een eventmanager. Op een gegeven merkten we dan ook dat we binnen de organisatie de kennis misten om de juiste gesprekspartner met medische partijen te zijn. We hebben toen een sportarts bereid gevonden ons daarin te adviseren. Hij heeft ons ook geholpen met de koelbaden en de informatie en filmpjes voor de deelnemers.”

Deelnemers zelf
Want hoe goed de voorzorgsmaatregelen van de Dam tot Damloop ook zijn, de belangrijkste verantwoordelijkheid ligt nog steeds bij de deelnemers. Zij moeten rustiger lopen, voldoende drinken of misschien wel afzien van de loop. En hoewel de organisatie alle middelen inzet – van nieuwsbrieven, teksten op de site en filmpjes die zijn gemaakt met het Rode Kruis het Radboud MC – het blijkt lastig de deelnemers te bereiken.

“Wij hebben een zorgplicht en doen er met onze voorzorgsmaatregelen en de inzet van professionele evenementenzorgorganisaties alles aan om problemen bij hen te minimaliseren. We kunnen dit echter niet zonder de inzet van de deelnemers zelf. Het is aan hen om onze adviezen ter harte te nemen en er naar te handelen. Dat besef is er nog niet voldoende bij de deelnemers. Door steeds betere communicatiemiddelen in te zetten, zoals goede voorlichtingsfilmpjes, denken wij dit nog te kunnen verbeteren. Maar het is dan belangrijk dat iedereen beseft dat je – ook als jonge en fitte loper – je moet houden aan deze adviezen."