Netwerkdag Watercrises 2025: Hoe gaan we om met extreme neerslag?

We zijn in Nederland gewend om ons te wapenen tegen het water uit de zee en uit de rivieren. Maar hoe wapenen we ons tegen extreme regenbuien? Dit thema staat centraal tijdens de Netwerkdag Watercrises 2025, die op 6 februari gehouden wordt.

Samenwerking is essentieel in de strijd tegen het water. Daarom organiseren het Departementaal Coördinatiecentrum Crisisbeheersing van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (DCC-IenW), het Veiligheidsberaad, Rijkswaterstaat en de waterschappen elk jaar de Netwerkdag Watercrises. De SMWO (Stuurgroep Management Watercrises en Overstromingen) is de opdrachtgever van dit jaarlijkse evenement. Het is een dag waarop crisisprofessionals elkaar ontmoeten, kennis delen en de samenwerking met elkaar versterken.

Programma
De organisatie van de Netwerkdag Watercrisis 2025 is in handen van het DCC-IenW en wordt op 6 februari gehouden in het Kontakt der Kontinenten in Amersfoort. De dag wordt geopend door Martin Wijnen, directeur-generaal van Rijkswaterstaat, portefeuillehouder crisisbeheersing binnen het ministerie van IenW en tevens voorzitter SMWO. Daarna volgen er presentaties van René Vrugt van het ministerie IenW, en Saskia Borgers, dijkgraaf van het Waterschap Limburg. ’s Middags kunnen de deelnemers tussen verschillende deelsessies kiezen. Tussendoor is er volop gelegenheid om te netwerken.

Het centrale thema is of wateroverlast door extreme neerslag wel of geen crisis is. “We krijgen door de klimaatverandering steeds vaker met extreme regenbuien te maken", zegt René Vrugt. “We hebben in 2021 in Limburg gezien waar dat toe kan leiden.”

Risico-gerichte aanpak
René is directeur Bodem, Ruimte en Klimaatadaptatie bij het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. In zijn presentatie vertelt hij onder andere over de risico-gerichte aanpak. “Overal in Nederland zijn stresstesten gedaan. Waterschappen en gemeenten hebben in beeld gebracht wat de gevolgen van een extreme regenbui zijn. Welke straten lopen er dan onder? Welke ziekenhuizen zijn niet meer bereikbaar?”

Uit deze testen blijkt dat er nog veel moet gebeuren om Nederland weerbaar te maken. “Er zijn tal van goede initiatieven, zoals het NK Tegelwippen en het vergroenen van de tuinen”, zegt hij. “Dat helpt allemaal omdat we daarmee de sponswerking van de bodem vergroten. Maar het is ook belangrijk om daarnaast meer vanuit de risico’s te gaan handelen. Ook daar zijn al goede voorbeelden van, zoals de digital twin die gemaakt is van de stad Almere. Deze digitale toepassing maakt inzichtelijk welke gebieden er onder water lopen bij een extreme regenbui. Zo kun je daar rekening mee houden bij de inrichting van het gebied en er bijvoorbeeld voor zorgen dat cruciale wegen ook bij extreem weer bereikbaar blijven.”

René vertelt dat er op dit moment door het Rijk, de provincies, veiligheidsregio’s en waterschappen gewerkt wordt aan het uitvoeren van bovenregionale stresstesten. Er wordt gekeken wat de effecten zijn van bijvoorbeeld een Limburgse bui op andere gebieden in Nederland. De impact van een extreem event is niet volledig te voorkomen, daarom richten we ons ook op het beperken van de gevolgen. We doen dat onder meer door het bewustzijn van mensen te vergroten, zodat zij weten hoe te handelen bij extreme neerslag, maar ook door mensen op tijd te informeren.”

Waarschuwingssysteem
Ook gaat René in op de uitdaging om tot een goed waarschuwingssysteem te komen. “Voor extreme neerslag hebben we nog geen goede normen. Dus wanneer spreek je van wateroverlast? Wanneer gaat dat over in een watercrisis? En wie waarschuwt er dan? Is dat het KNMI? Of is het logischer dat andere organisaties waarschuwen omdat zij de kwetsbaarheden in het gebied beter kennen? Dit thema willen we de komende jaren beter in de vingers krijgen.”

Belangen afwegen
De andere spreker is Saskia Borgers, dijkgraaf van het Waterschap Limburg. “Wij hebben in onze regio veel ervaring met extreme regenval”, zegt ze. “Een bekend voorbeeld is de watercrisis in 2021. Los daarvan hebben we zo’n 3 keer per jaar met extreme regenval te maken.”

In haar presentatie laat ze zien dat een goede samenwerking dé manier is om een gebied weerbaar te maken. Het Waterschap Limburg werkt daarom onder andere samen met de veiligheidsregio’s, de lokale overheden, de provincie, Rijkswaterstaat, het ministerie van IenW en – zeker zo belangrijk – de partners in België en Duitsland.

Voor het waterschap is het daarom zaak om de juiste weging te maken tussen de belangen van de verschillende partijen, zoals de burgers, de agrariërs, de scheepvaart, de natuur en het bedrijfsleven. “We merken in de weging van die belangen dat veel mensen de crisis van 2021 alweer vergeten zijn. Er komen bijvoorbeeld aanvragen voor bouwvergunningen binnen in risico-overstromingsgebied. Het is belangrijk dat we daar samen de juiste keuzes in maken waarbij het water nadrukkelijk deel uitmaakt van de integrale weging. Immers, het Limburgse landschap is zo divers (met bijvoorbeeld heuvels in het zuiden, zandgronden in het noorden en veel buitenlandse invloeden) dat het waterschap bij uitstek de stem van het water kan vertolken en weet hoe de Limburgers samen kunnen leven met het water.”

Lessen 2021
Saskia vertelt bovendien dat het Waterschap Limburg nu beter voorbereid is op extreme neerslag dan in 2021. “We monitoren nu beter. We houden bijvoorbeeld 24/7 een weerbeeld bij. Dit gaan we de komende jaren nog verder verfijnen. Ook de samenwerking met de veiligheidsregio’s is verbeterd. We oefenen nu meer en beter. Tegelijkertijd zetten we in op het voorkomen van problemen, het zogenoemde risico-gestuurd werken en anticiperen op mogelijke wateroverlast. Door te adviseren voordat een plan ontworpen wordt benut je de kennis en de kunde van het waterschap optimaal.”

Deelsessies
Na de lunch kunnen de deelnemers kiezen uit de volgende break-out sessies:

• Vrijwilligershulp bij watercrises. Wat kan wel en niet? door Arnout de Vries van TNO
• Vroegtijdig Waarschuwen voor Hoogwater en Wateroverlast, door het Watermanagementcentrum Nederland (WMCN) en het KNMI
• Een evacuatietool die de verkeersstromen in kaart brengt: kan dat? door het Fieldlab Zuid-6
• Crisisbeheersing bij een waterbom, door Zita Hegger van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat & Wessel Sikking van Rijkswaterstaat
• FlashFloodBreaker-project, door Oscar van Dam van STOWA
• Samen Redzaam, door Raymond de Landmeter & Eelco Koolhaas van Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
• Bovenregionale samenwerking: de crisisrol van IenW bij hoogwater en stormvloed, door Mark den Hollander van het DCC-IenW
• De crisis na de crisis, herstel…, door verschillende panelleden
• Nederlanders waterweerbaar bij extreme regenval, Anne-Marie Hitipeuw van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat
• European Flood Awareness System, door Roel Burgers van het LCW-LCO

Aanmelden
De dag wordt afgesloten met een netwerkborrel. Ben jij als crisisprofessional betrokken bij watermanagement? Of ben je gewoon enthousiast om deel te nemen? Meld je dan aan via dit aanmeldformulier. Let op, het evenement heeft slechts plek voor 200 deelnemers, en vol=vol. Dus schrijf je snel in!