Deep democracy: wat doe je met de stem van de minderheid?

Mensen met een afwijkende mening voelen zich al snel buitengesloten. Hoe ga je daar op een goede manier mee om? Trainer en antropoloog Jitske Kramer geeft hier uitleg over in de workshop 'Besluiten nemen doe je zo!’.

"Stel, je merkt in je team dat er wat onvrede is over het thuiswerken. De een vindt het heerlijk om thuis te werken. De ander mist het contact met zijn collega's", zegt Jitske Kramer, eigenaar van Human Dimensions, tijdens haar workshop over Deep Democracy.

"Je wilt een oplossing waar iedereen zich in kan vinden en daarom organiseer je een team-meeting. Hoe begin je deze meeting dan? Neem je zelf als eerste het woord? Of vraag je eerst aan de andere teamleden wat zij vinden?”

Leider
In een poll legt Jitske deze vraag voor aan de deelnemers. De antwoorden die mensen geven zijn verschillend. “Het antwoord hangt af van je rol in de groep", vertelt Jitske. “Ben je de facilitator? Dan is het goed om eerst te horen wat de anderen vinden. Ben je de leider? Dan is het beter om eerst je eigen mening te geven en te zeggen dat je het belangrijk vindt om alle perspectieven te horen.

Mensen voelen zich namelijk vrijer om te zeggen wat ze vinden, als ze weten hoe de leider erover denkt. Je moet dan wel duidelijk laten weten, en hier oprecht in zijn, dat je ook alle andere geluiden wilt horen."

Ware emoties
Vervolgens geeft iedereen zijn mening. En dan? “Het is verleidelijk om dan een besluit te nemen en door te gaan", zegt Jitske. “Maar als je echt wilt weten wat de onderliggende emoties zijn, dan is het beter om op zoek te gaan naar tegengeluiden. Je vraagt bijvoorbeeld: wie heeft er nog een heel ander idee? Of: welke invalshoeken missen we nog?

De ware emoties van mensen komen namelijk niet vanzelf. Daar moet je meer moeite voor doen. Dan kan het zijn dat iemand vertelt dat hij zich eigenlijk helemaal niet veilig voelt op kantoor. En een ander zegt misschien dat hij zich niet prettig voelt nu alles online gaat."

Zondebok
Volgens de deep democracy-methode is het goed om daarna te vragen of iemand zich hierin herkent. Zo voorkom je dat mensen die zich kwetsbaar heeft opstellen, als zondebok worden gezien. Misschien zijn er meer collega's die dit gevoel hebben. "Door hiernaar te vragen, maak je gedachtes fluïde en krijg je een goed beeld van de problematiek.”

“Geef je daarmee niet te veel aandacht aan elk zeurpuntje?" vraagt een deelnemer van de workshop. "Maak je het kleine gemopper dan niet groter dan dat het is?" Jitske: “Gemopper is er altijd. Vraag wat iemand nodig heeft, voorbij de mopper. En leg de mopperpunten niet vast in de notulen, maar schrijf wel op wat iemand nodig heeft, de werkelijke zorg. Geef mensen de ruimte zich uit te spreken en leg voornamelijk de voorstellen vast.”

Stemming
De laatste deep democracy-stap is dat de leider elk perspectief kort samenvat en een stemming houdt. “Vervolgens neem je een besluit waar de meerderheid zich in kan vinden", zegt Jitske. En wat doe je dan met de minderheid die geen gelijk heeft gekregen? “Laat hen weten dat je het balen voor hen vindt dat hun voorkeur het niet is geworden. En vraag vervolgens wat zij nodig hebben om op een goede manier met dit besluit om te gaan.

Is er bijvoorbeeld voor gekozen om allemaal 100% thuis te blijven werken? Vraag dan aan die enkele tegenstemmer wat hij of zij nodig heeft om mee te gaan met het besluit. Vul niks aan, maar vraag het en luister. Dus niet opnieuw lobbyen voor iets anders. Maar ‘dit is wat we gaan doen, wat heb je nodig?’.

Misschien zegt iemand dat hij erg geholpen is met een betere inrichting van zijn thuiswerkplek. Of de mogelijkheid om een thuiswerkplek te huren voor een paar uur per week in een verzamelpand vlakbij huis. Voeg deze wijsheid toe aan het meerderheidsbesluit en stem nog een keer: we gaan 100% thuiswerken, wat we nodig hebben is een goede inrichting van thuiswerkplekken en de mogelijkheid een paar uur op een werkplek vlakbij huis te werken. Zo kom je tot een besluit waar iedereen zich in kan vinden."

Meer lezen over dit onderwerp? In dezelfde workshop liet Jitske Kramer de deelnemers ook ervaren wat een autocratisch besluit met hen doet. Klik hier om het artikel daarover te lezen.